Dün bir arkadaşım böyle dedi. Çarpıtırsam: "Ama Oğulcan, hiçbir zaman en yüksek olasılık gerçek olmaz" ve ben de Kaos Teorisi okumaya karar verdim. Çünkü böyle bir insanım. Bir işe yaradı mı? Hayır, yani bu yazı için hayır. Önemli mi? Pek değil. Çünkü, uzun zamandır düşündüğüm bir şeyi diyordu:
Tabii ki en yüksek olasılık genelde gerçekleşecek olandır, ama hiçbir zaman olacağını düşündüğün şey olmaz ya. "Böyle olacak" dersin, hiçbir zaman olmaz. O kadar çok değişken vardır ki, o kadar çok olabilecek şey. Büyük ağırlıkları olan değişkenler, küçük ağırlıkları olan değişkenler... Ne zaman ne olacağını pek bilemiyoruz sanki. İnsan tecrübesi böyle olaylardan oluşuyor yani. Oturup Nassim Nicholas Taleb'in bitirmediğim kitabı Siyah Kuğu'ya bağlamak istemiyorum, ama olan da biraz bu yani. Başımıza ne geleceğini hiçbir zaman bilmiyoruz. Tahminlerimiz var, normal şartlarda tutuyorlar ama bu kadar kontrol edilemez ve tahmin edilemez şartlar altında çok çılgın sonuçlar da alınabiliyor. Sami anlatmıştı geçen gün, bazı sistemlerde bazı anlarda her şey beklendik giderken çok küçük değişiklikler çılgın sonuçlanabiliyor diye. Yani, şu an saçma sapan bir örnek olacak muhtemelen gerçekten kaotik olmayan bir sistemden örnek verince ama bir bilyeyi düz fırlatıyorsunuz ve havada 90 derece falso alıyor, çünkü yanlışlıkla çok düzgün (veya yanlış) bir açıyla yollamayı başarmışsınız falan. Aklıma bu gelmişti Selen'in dediğinden. Sistemin nereye gideceğine dair fikrimiz var, ama asla bu olmuyor. "Can't keep external causes away" modu biraz. Hem bilmiyoruz, hem de kaos teorisinden gidersek "sonsuz" belirlilikle bilemeyiz ve bu sonsuz kesinlikle bilemiyor olmamız doğrudan tahminlerimizi öldürüyor. Tahmin etmeden de duramıyoruz. Cehaleti kabul etmek yerine düşünmeye devam ediyoruz. Hata yapmaya da.
Keşke planladığım gibi bu konu üzerine çok fazla şey okuduğumda gelip dolu dolu yazsaydım. Fikrimi değiştireceğinden değil belki, ama onay arayan yanımı çok dolu dolu tatmin edecek bir olay olacağından.
Özetle:
Çok fazla değişken var.
Bilmiyoruz.
Bu bizim tahminlerimize patlıyor.
Sistemin kaotik olmasına da gerek yok aslında.
Bilgisizliğimiz yetiyor.
"There are so many things that I don't understand"